Chấp thuận chủ trương đầu tư, những quy định cần biết?
Dịch bệnh Covid-19 hiện nay đang diễn biến ngày càng phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống kinh tế-xã hội, đặc biệt là việc thực hiện các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong tình hình đó, mặc dù còn nhiều khó khăn thách thức nhưng nhờ sự vào cuộc quyêt liệt của cả hệ thống chính trị và sự nỗ lực của các cấp, các ngành, các tổ chức cá nhân mà chúng ta đã đạt được những kết quả nổi bật trong việc thực hiện dự án đầu tư trong giai đoạn 2016-2021. Trong đó, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư là một giai đoạn quan trọng và có tính chất chuẩn bị cho việc triển khai dự án trên thực tế. Tuy nhiên, không phải mọi dự án đầu tư đều phải trải qua giai đoạn này và nội dung, thủ tục của giai đoạn này cũng có sự khác nhau với các loại dự án khác nhau. Vậy, doanh nghiệp cần phải chuẩn bị những gì để tránh những rắc rối trong việc chuẩn bị triển khai dự án đầu tư. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những điều cần biết về việc chấp thuận chủ trương đầu tư để có cái nhìn đầy đủ và tổng quát về loại thủ tục này.
Ảnh minh hoạ
1. Chấp thuận chủ trương đầu tư là gì?
Theo khoản 1 Điều 3 Luật Đầu tư 2020, chấp thuận chủ trương đầu tư là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận về mục tiêu, địa điểm, quy mô, tiến độ, thời hạn thực hiện dự án; nhà đầu tư hoặc hình thức lựa chọn nhà đầu tư và các cơ chế, chính sách đặc biệt (nếu có) để thực hiện dự án đầu tư.
Căn cứ vào quy định trên, có thể rút ra các đặc điểm sau đây là cấp thuận chủ rường đầu tư:
– Việc chấp thuận chỉ giới hạn ở “chủ trương”, tức chỉ chấp thuận về ý định và phương hướng thực hiện dự án. Việc chấp thuận này chưa phải là quyết định cuối cùng về việc triển khai công việc trên thực tế đó.
– Việc chấp thuận phải do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện. Tùy thuộc vào lĩnh vực, quy mô của dự án đầu tư mà mỗi loại dự án có cơ quan chấp thuận chủ trường đầu tư khác nhau.
2. Quy định pháp luật về chấp thuận chủ trương đầu tư
– Luật Đầu tư 2020, (Luật ĐT)
– Nghị định 31/2021/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Đầu tư
3. Những dự án nào phải chấp thuận chủ trương đầu tư và thẩm quyền chấp thuận
Nếu xét toàn diện quy định của pháp luật, có thể dễ nhận thấy không phải dự án nào cũng phải chấp thuận chủ trương đầu tư, mà chỉ một số loại dự án nhất định theo quy định của pháp luật. Với những dự án đó, có hai khía cạnh gồm:
– Bản thân nhà đầu tư hoặc cơ quan chủ trì lập dự án cần có sự khảo sát và nghiên cứu kỹ càng, tốn kém chi phí, thời gian. Do đó, để tránh trường hợp sau khi khảo sát và nghiên cứu kỹ nhưng không được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp nhận sẽ gây lãng phí nguồn lực.
– Dự án quan trọng nên cần có sự chấp thuận của cơ quan quản lý cao nhất ( Quốc Hội, Chính phủ, Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân ….), thay vì cơ quan quản lý chuyên môn.
Theo Luật ĐT, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án được quy định sau đây:
3.1 Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư sau đây (theo Điều 30 Luật ĐT):
– Dự án đầu tư ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, bao gồm:
+ Nhà máy điện hạt nhân;
+ Dự án đầu tư có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng phòng hộ biên giới từ 50 ha trở lên; rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay và rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển từ 500 ha trở lên; rừng sản xuất từ 1.000 ha trở lên;
– Dự án đầu tư có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ 02 vụ trở lên với quy mô từ 500 ha trở lên;
– Dự án đầu tư có yêu cầu di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở vùng khác;
– Dự án đầu tư có yêu cầu áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định.
3.2 Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư sau đây (trừ các dự án thuộc thẩm quyền của Quốc Hội) (theo Điều 31 Luật ĐT):
– Dự án đầu tư không phân biệt nguồn vốn thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Dự án đầu tư có yêu cầu di dân tái định cư từ 10.000 người trở lên ở miền núi, từ 20.000 người trở lên ở vùng khác;
+ Dự án đầu tư xây dựng mới: cảng hàng không, sân bay; đường cất hạ cánh của cảng hàng không, sân bay; nhà ga hành khách của cảng hàng không quốc tế; nhà ga hàng hóa của cảng hàng không, sân bay có công suất từ 01 triệu tấn/năm trở lên;
+ Dự án đầu tư mới kinh doanh vận chuyển hành khách bằng đường hàng không;
+ Dự án đầu tư xây dựng mới: bến cảng, khu bến cảng thuộc cảng biển đặc biệt; bến cảng, khu bến cảng có quy mô vốn đầu tư từ 2.300 tỷ đồng trở lên thuộc cảng biển loại I;
+ Dự án đầu tư chế biến dầu khí;
+ Dự án đầu tư có kinh doanh đặt cược, ca-si-nô (casino), trừ kinh doanh trò chơi điện tử có thưởng dành cho người nước ngoài;
+ Dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị trong các trường hợp: dự án đầu tư có quy mô sử dụng đất từ 50 ha trở lên hoặc có quy mô dưới 50 ha nhưng quy mô dân số từ 15.000 người trở lên tại khu vực đô thị; dự án đầu tư có quy mô sử dụng đất từ 100 ha trở lên hoặc có quy mô dưới 100 ha nhưng quy mô dân số từ 10.000 người trở lên tại khu vực không phải là đô thị; dự án đầu tư không phân biệt quy mô diện tích đất, dân số thuộc phạm vi bảo vệ của di tích được cấp có thẩm quyền công nhận là di tích quốc gia, di tích quốc gia đặc biệt;
+ Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất;
– Dự án đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng, trồng rừng, xuất bản, báo chí;
– Dự án đầu tư đồng thời thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của từ 02 Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trở lên;
– Dự án đầu tư khác thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc quyết định đầu tư của Thủ tướng Chính phủ theo quy định của pháp luật.
Xem thủ tục: Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ
3.3 Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án đầu tư sau đây (trừ các dự án thuộc thẩm quyền của Quốc Hội, Thủ tướng Chính phủ) (theo Điều 32 Luật ĐT):
– Dự án đầu tư có đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá, đấu thầu hoặc nhận chuyển nhượng, dự án đầu tư có đề nghị cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, trừ trường hợp giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân không thuộc diện phải có văn bản chấp thuận của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật về đất đai;
– Dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị trong các trường hợp: dự án đầu tư có quy mô sử dụng đất dưới 50 ha và có quy mô dân số dưới 15.000 người tại khu vực đô thị; dự án đầu tư có quy mô sử dụng đất dưới 100 ha và có quy mô dân số dưới 10.000 người tại khu vực không phải là đô thị; dự án đầu tư không phân biệt quy mô diện tích đất, dân số thuộc khu vực hạn chế phát triển hoặc nội đô lịch sử (được xác định trong đồ án quy hoạch đô thị) của đô thị loại đặc biệt;
– Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh sân gôn (golf);
– Dự án đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài thực hiện tại đảo và xã, phường, thị trấn biên giới; xã, phường, thị trấn ven biển; khu vực khác có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.
Riêng đối với dự án đầu tư có đề nghị nhà nước giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá, đấu thầu hoặc nhận chuyển nhượng, dự án đầu tư có đề nghị cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, dự án đầu tư xây dựng nhà ở và dự án đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định tại khoản 1 Điều 32 Luật ĐT mà được thực hiện tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế phù hợp với quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế chấp thuận chủ trương đầu tư.
Xem thủ tục: Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư của UBND cấp tỉnh
4. Quy định về lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư
4.1. Hình thức lựa chọn nhà đầu tư
– Theo khoản 1 Điều 29 Luật ĐT, việc lựa chọn nhà đầu tư được tiến hành thông qua một trong các hình thức sau đây:
+ Đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Theo điểm a khoản 2 Điều 29 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, việc đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư thuộc diện phải đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai và khu đất dự kiến thực hiện dự án đầu tư đã được giải phóng mặt bằng. Trong trường hợp này, cơ quan chấp thuận chủ trương đầu tư giao cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án.
+ Đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Cụ thể, theo điểm b khoản 2 Điều 29 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án đầu tư thuộc trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thì thực hiện theo quy định của pháp luật về đấu thầu, pháp luật về xã hội hóa, pháp luật chuyên ngành và không đáp ứng điều kiện đấu giá quyền sử dụng đất. Cơ quan chấp thuận chủ trương đầu tư giao cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án theo quy định của pháp luật về đấu thầu. Quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời là Quyết định phê duyệt Danh mục dự án đầu tư theo quy định của pháp luật về đấu thầu.
+ Chấp thuận nhà đầu tư đối với trường hợp sau đây:
* Trường hợp tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất mà chỉ có một người đăng ký tham gia hoặc đấu giá không thành theo quy định của pháp luật về đất đai hoặc trường hợp tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư mà chỉ có một nhà đầu tư đăng ký theo quy định của pháp luật về đấu thầu, cơ quan có thẩm quyền thực hiện thủ tục chấp thuận nhà đầu tư khi nhà đầu tư đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật có liên quan
* Đối với dự án đầu tư thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.
– Việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu theo hình thức đấu giá hoặc đấu thầu được thực hiện sau khi chấp thuận chủ trương đầu tư, trừ trường hợp dự án đầu tư không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư.
4.2. Lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt về tổ chức đấu giá hoặc đấu thầu
– Trường hợp tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất mà chỉ có một người đăng ký tham gia hoặc đấu giá không thành theo quy định của pháp luật về đất đai hoặc trường hợp tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư mà chỉ có một nhà đầu tư đăng ký theo quy định của pháp luật về đấu thầu, cơ quan có thẩm quyền thực hiện thủ tục chấp thuận nhà đầu tư khi nhà đầu tư đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật có liên quan. Theo khoản 3 Điều 29 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, việc chấp thuận đầu tư trong trường hợp này được thực hiện như sau:
+ Đã tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất nhưng chỉ có một nhà đầu tư đăng ký tham gia hoặc đã tổ chức đấu giá ít nhất 02 lần không thành theo quy định của pháp luật về đất đai.
+ Đã đăng tải Danh mục dự án theo quy định của pháp luật về đấu thầu nhưng chỉ có một nhà đầu tư đăng ký và đáp ứng yêu cầu sơ bộ về năng lực, kinh nghiệm hoặc nhiều nhà đầu tư đăng ký nhưng chỉ có một nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu sơ bộ về năng lực, kinh nghiệm theo quy định của pháp luật về đấu thầu.
+ Cơ quan nhà nước có thẩm quyền tổ chức đấu giá, đấu thầu có trách nhiệm xem xét việc đáp ứng các điều kiện theo quy định và có văn bản thông báo cho cơ quan đăng ký đầu tư và nhà đầu tư (nếu có) để thực hiện thủ tục chấp thuận nhà đầu tư.
4.3. Lựa chọn nhà đầu tư khi không thuộc hai trường hợp trên
– Theo khoản 5 Điều 29 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, đối với dự án đầu tư thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong các trường hợp sau đây:
+ Nhà đầu tư có quyền sử dụng đất là nhà đầu tư đang sử dụng đất do được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất hoặc do nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai và tại thời điểm nộp hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư, khu vực đất do nhà đầu tư đang sử dụng không thuộc Danh mục dự án cần thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đã được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thông qua, trừ trường hợp đang sử dụng đất do được gia hạn hoạt động dự án đầu tư
+ Nhà đầu tư được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép nhận chuyển nhượng, nhận góp vốn, thuê quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp theo quy định của pháp luật về đất đai
+ Nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao
+ Các dự án không thuộc trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất trong trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án đầu tư và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án đầu tư thuộc trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư
+ Trường hợp khác không thuộc diện đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đất đai, đấu thầu và pháp luật có liên quan.
4.4. Triển khai thực hiện dự án
Theo khoản 4 Điều 29 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, nhà đầu tư được lựa chọn theo hình thức đầu giá hoặc đấu thầu triển khai thực hiện dự án như sau:
– Cơ quan có thẩm quyền quyết định phê duyệt kết quả trúng đấu giá hoặc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đất đai, đấu thầu. Quyết định phê duyệt kết quả trúng đầu giá hoặc Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư được gửi cho cơ quan chấp thuận chủ trương đầu tư, cơ quan đăng ký đầu tư và nhà đầu tư
– Nhà đầu tư trúng đấu giá, trúng thầu thực hiện thủ tục giao đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật về đất đai, đấu thầu và triển khai thực hiện dự án đầu tư theo quy định tại Quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, Quyết định phê duyệt kết quả trúng đấu giá hoặc Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà đầu tư.
5. Thủ tục hành chính liên quan đến chấp thuận chủ trương đầu tư
– Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư của Ban Quản lý
* Một số thủ tục liên quan đến chấp thuận nhà đầu tư:
– Thủ tục chấp thuận nhà đầu tư của UBND cấp Tỉnh
– Thủ tục điều chỉnh văn bản chấp thuận nhà đầu tư của UBND cấp tỉnh
6. Khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư
Sau một thời gian được áp dụng, Luật Đầu tư 2020 hiện nay được xem là đã đem lại những ảnh hưởng tích cực đến hoạt động đầu tư, kinh doanh của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc áp dụng Luật này trên thực tế vẫn tồn tại nhiều khó khăn, bất cập, đặc biệt là về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.
Theo quy định tại các điều 30, 31, 32 Luật Đầu tư, Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư đối với một số dự án đầu tư tùy thuộc vào lĩnh vực, địa điểm, quy mô vốn đầu tư, hình thức sử dụng đất của dự án. Về bản chất, văn bản quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư chỉ là chấp thuận nguyên tắc của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về mục tiêu, địa điểm và một số điều kiện khác nhau nhằm bảo đảm việc thực hiện dự án phù hợp với quy hoạch và làm cơ sở để nhà đầu tư thực hiện các thủ tục triển khai dự án như: giao đất, cho thuê đất, cấp phép xây dựng, bảo vệ môi trường… Về nguyên tắc, nhà đầu tư phải tự chịu trách nhiệm về hiệu quả dự án đầu tư của mình. Do đó, quá trình thực hiện quy định đã phát sinh một số vướng mắc, chưa thực sự đảm bảo tính khả thi, gây khó khăn cho quá trình thực hiện.
Như vậy, có thể thấy Luật vẫn chưa quy định cụ thể về khái niệm, mục đích, giá trị pháp lý, phạm vi áp dụng của thủ tục quyết định chủ trương đầu tư dẫn đến quan điểm khác nhau về việc thực hiện thủ tục này.
Ngoài ra, việc tích hợp xem xét các nội dung về đánh giá tác động môi trường, điều kiện sử dụng đất, công nghệ của dự án đầu tư ngay trong quá trình thẩm định chủ trương đầu tư cũng dẫn đến xung đột về thẩm quyền, thủ tục xem xét các nội dung này theo quy định tại các luật khác nhau và làm kéo dài thời gian thực hiện thủ tục.
Xem thêm một số bài viết dưới đây (bấm vào link để tham khảo bài viết):
– Lập danh mục dự án thu hồi đất có cần văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư?
– Cần gỡ bỏ một số quyết định trong quyết định “chấp thuận chủ trương đầu tư” với hãng hàng không?
– Khi nào phải điều chỉnh chủ trương thực hiện dự án?
Nguồn: https://bachkhoaluat.vn/cam-nang/9096/chap-thuan-chu-truong-dau-tu-nhung-quy-dinh-can-biet
